Ky artikull është publikuar fillimisht në London Review of Books në mars të vitit 2018 dhe është përkthyer nga Kolektivi për Mendim dhe Veprim Feminist në maj të vitit 2022
Me 23 maj 2014, Elliot Rodger, një 22 vjeçar që kishte lënë fakultetin, u bë inceli* – që do të thotë një person që pa dëshirën e tij është joaktiv seksualisht- më i famshëmi në botë. Ky term, ndonëse në teori mund t’i referohet si burrave ashtu edhe grave, në praktikë nuk perfshinë të gjithë ata burra që nuk bëjnë seks por një lloj të caktuar të burrit që nuk bën seks: ai lloj që është i bindur se seksi i takon dhe është i zemëruar me gratë të cilat e privojnë atë nga ai. Rodger therri për vdekje dy prej cimerëve të tij Weihan Wand dhe Cheng Hong dhe një shok, George Chen, derisa ata po hynin në apartamentin e tyre në Rrugën Seville në Isla Vista, Kaliforni. Tri orë më vonë ai shkoi në shtëpinë Alpha Pi shoqërinë studentore të vajzave pranë kampusit të UC Santa Barabara. Ai gjuajti drejt tri grave në oborr, duke vrarë dy prej tyre, Katherine Cooper dhe Veronika Weiss. Rodger pastaj vazhdoi të gjuajë nga makina nëpër Isla Vista, duke vrarë Christopher Michaelis – Martiney gjithashtu edhe një studente në UCSB, me një plumb të vetëm në gjoks brenda hapësirave të një Deli Mart dhe duke plagosur 14 të tjerë. Ai përfundimisht goditi veturën e tij, BMW coupé në një kryqëzim. Ai u gjet i vdekur nga policia, pasi kishte qëlluar veten në kokë.
Në orët midis vrasjes së tre burrave në apartamentin e tij dhe shkuarjes me makinë tek Alpha Phi, Rodger shkoi në Starbucks, porositi kafe dhe ngarkoi një video, ‘Ndëshkimi i Elliot Rodger’, në kanalin e tij në YouTube. Ai gjithashtu ua dërgoi me e-mail një manifest – autobiografi me 107,000 fjalë, me emrin ‘Jeta ime e shtrembëruar: Historia e Elliot Rodger ‘, një grupi të njerëzve duke përfshirë prindërit e tij, terapistin e tij, ish mësuesit e shkollës dhe miqtë e fëmijërisë. Së bashku këto dy dokumente detajojnë masakrën që do të vinte dhe motivimin e Rodgerit. ‘Gjithçka që doja ishte të përshtatesha dhe të bëja një jetë të lumtur,—shpjegon ai në fillim të ‘Botës sime të shtrembër’ ‘por u anashkalova dhe u refuzova, u detyrova të duroja një jetë të vetmuar dhe të parëndësishme, e gjithë kjo sepse femrat e llojit njerëzor nuk ishin të afta të shihnin vlerën tek unë’.
Ai vazhdon të përshkruajë fëmijërinë e tij të privilegjuar dhe të lumtur në Angli – Rodger ishte djali i një filmbërësi të suksesshëm britanik – për të vazhduar tek adoleshenca e tij e privilegjuar dhe e palumtur në Los Anxhelos si një fëmijë i shkurtër, i dobët në sport, i turpshëm, i çuditshëm, pa shokë e i dëshpëruar për të qenë interesant. Ai shkruan për ngjyrosjen e flokëve të tij bjond (Rodger ishte gjysmë i bardhë dhe gjysmë-malajzian; njerëzit bjondë ishin ‘shumë më të bukur’); e gjetjes së ‘qetësisë’ në lojërat Halo dhe World of Warcraft; shtyerjes nga një vajzë e bukur në kampin veror (“Kjo ishte përvoja e parë e mizorisë femërore që përjetova dhe kjo më traumatizoi pa fund’); duke u irrituar nga jeta seksuale e bashkëmoshatarëve të tij (‘Si ka mundësi që një djalë i zi i shëmtuar dhe inferior të jetë në gjendje të këtë lidhje me një vajzë të bardhë dhe jo unë?”) Unë jam i bukur dhe unë jam gjysmë i bardhë vetë. Kam prejardhje nga aristokracia britanike. Ai është pasardhës i robërve; duke lënë shkollat e suksesshme dhe pastaj kolegjin e komunitetit; dhe duke fantazur për një rend politik në të cilin ai sundon botën dhe seksi shpallet i jashtëligjshëm (‘Të gjitha gratë duhet të jenë të karantinuara si murtaja që janë’). Rezultati i nevojshëm i gjithë kësaj, tha Rodger, ishte ‘Lufta mbi Gratë’ e tij, në rrjedhën e së cilës ai do të ‘ndëshkonte të gjitha femrat’ për krimin e privimit të tij nga seksi. Ai do të targetonte shoqërinë studentore të vajzave Alfa Phi, shoqërinë studentore më seksi të UCSB’, sepse përmbante ‘vajzat që përfaqësojnë gjithçka që urrej në gjininë femërore … Vajzat e bukura bjonde… kurva të llastuara, të pashpirta. Ai do t’u tregonte të gjithëve se ai ishte ‘superiori, mashkulli i vërtetë alfa’.
Në fund të vitit 2017, forumi i diskutimit online Reddit mbylli grupin mbështetës ‘Incel’ prej 40,000 anëtarësh, për ‘njerëzit që nuk kanë marrëdhënie romantike dhe seks’. Reddit e ndërmori këtë veprim pasi prezantoi një politikë të re të ndalimit të përmbajtjes që ‘inkurajon, glorifikon, nxit ose bën thirrje për dhunë’. Çka kishte filluar si një grup mbështetjeje për persona të vetmuar dhe të privuar nga seksi, u kthye në një forum ku shfryhej zëmërimi ndaj grave dhe ndaj personave seksualisht aktivë dhe personave “normalë” të cilëve iu mundësohej të flejnë me to dhe ku bëhej thirrje për përdhunim. Edhe një grup tjetër i incelëve në Reddit i quajtur Trucels, mbyll pas ndërrimit të këtyre politikave. Në përshkrimin e grupit shkruante ‘Nuk pranohen thirrjet ose inkurajimet për dhunë ose për aktivitete tjera të jashtëligjshme si përdhunimi. Por gjithsesi është në rregull që për shembull, përdhunimi të marrë një dënim më të lehtë ose edhe të legalizohet në tërësi dhe se gratë kurva e meritojnë përdhunimin’.
Menjëherë pas vrasjeve nga Rodger, incelët vërshuan burro-hapësirën** duke thënë se gratë dhe feminizmi janë fajtore për ngjarjet që kishin ndodhur. Nëse ndonjëra prej këtyre kurvave të poshtra do e kishte qirë Elliot Rodger ai nuk do të kishte nevojën të vriste dikë. (Nikolas Cruz, i cili në ditën e Shën Valentinit kishte vrarë 17 studentë/e dhe staf akademikë të shkollës së mesme Marjory Stoneman Douglas në Parkland, Florida, në një koment në youtube kishte shkruar se Elliot Rodger nuk do të harrohet. Komentatorët/et feministë/e menjëherë filluan të potencojnë atë që do duhej të ishte e nënkuptueshme: se gratë nuk i detyrohen Elliot Rodger seks; se ideja që atij i detyrohen gratë të bëjnë seks është një rast për studim në ideologjinë patriarkale; dhe se të bëmat e tij ishin përgjigje e parashikueshme, ekstreme që buronin nga po e njejta ide e privimit nga kjo e drejtë. Çka mund të thuhej tutje është se feminizmi larg nga të qenurit armiku i Rodger mund të jetë forca kryesore që kundërshton sistemin i cili e ka bërë të ndjihej si i një djalë i shkurtë, i ngathtë, feminin, ndërracor dhe i papërshtatshëm. Manifesti i tij tregon se ishin djemtë, jo vajzat, ata që e ngacmuan në masë të madhe: ata që e futën në dollapë, e quanin humbës, e tallnin për virgjërinë e tij. Por ishin vajzat që e privuan atë nga seksi dhe vajzat, pra, ishin ato që duhej të shkatërroheshin.
A mund të themi se ideja se Rodger nuk ishte tërheqës ka ardhur si simptomë e përbrendësimit të normave patriarkale rreth tërheqjes seksuale ndaj burrave nga gratë? Përgjigja për këtë pyetje komplikohet nga dy çështje. Si fillim, Rodger ishte një person i çuditshëm dhe insistimi në superioritetin e tij estetik, moral dhe racor dhe çkado tjetër që e shtyu atë të therrë cimerët e tij në total prej 134 herë ishte shkaku pse gratë i qëndronin larg dhe jo pamundësia e tij për të përmbushur pritshmëritë e heteromaskunilitetit. Së dyti, shumë djem që konsiderohen të pasocializueshëm e që nuk kanë tendenca për vrasje, bëjnë seks. Pjesë e padrejtësive patriarkale, diçka që injorohet nga incel – ët dhe aktivistët për drejtat e burrave, është se edhe kategoritë e burrave si: ata që kanë interesime që nuk konsiderohen si tipike (geeks), të pasocializueshëm, burrat pa emocione, burrat e vjetër, burrat me trupa të baballarëve që në parim do konsideroheshin të shëmtuar, sistemi patriarkal i trajton si të bukur. Ndërsa kemi vajzat e shkollës dhe mësueset seksi, vajzat e ëndrrave manic pixie*** dhe grave më të vjetra që konsiderohen si atraktive por që gjitha kanë trupa të tonifikuar dhe seksi dhe janë variacione të vogla të së njëjtës paradigmë normative (a do mund të paramendonim në kopertinë të revistës FQ një artikull që promovon trupa të nënave?)
Duke marrë parasysh këtë, është e vërtetë se me gratë të cilat Rodger dëshironte të bënte seks – bjondina seksi të shoqërive studentore të vajzave- ato zakonisht nuk krijojnë lidhje me burra sikur Rodger, edhe me ata që nuk janë të çuditshëm, vrasës, të paktën deri sa të krijojnë pasurinë e tyre në Luginën Silikon. Një e vërtetë tjetër qëndron tek normat rigjide gjinore të instaluara nga patriarkati: femrat alfa duan meshkujt alfa. Dhe është e vërtetë se dëshira e Rodger – fiksimi i tij erotik në ‘laviret bjonde të llastuara dhe arrogante’ – është në vetëvete produkt i patriarkatit, siç është edhe ideja se ‘laviret bjonde seksi’ bëhen metonim për të gjitha gratë. (Shumë persona në burro-hapësirë theksuan me gëzim faktin se Rodger nuk arriti të vrasë gratë ndaj të cilave kishte tërheqje, si një vulë konfirmimi për statusin e tij seksual ‘omega’: Katherine Cooper dhe Veronika Weiss nuk ishin ‘bjonde seksi’ nga Delta Delta Delta, ato vetëm se kishin rastisur të ishin jashtë shtëpisë Alfa Pi). Komentet feministe mbi Elliot Rodger dhe fenomenin incel në përgjithësi thanë shumë për të drejtën seksuale mashkullore, objektivizimin dhe dhunën. Por deri më tani është thënë pak për dëshirën: dëshirën e burrave, dëshirën e grave dhe formësimin ideologjik të të dyjave.
Dikur, nëse doje një kritikë politike mbi dëshirën, feminizmi ishte vendi ku do të ktheheshe. Disa dekada më parë feministet ishin pothuajse të vetme në të menduarit për mënyrën se si dëshira seksuale – objektet dhe shprehjet e saj, fetishet dhe fantazitë – formësohen nga shtypja. (Diskutimet e Frantz Fanon dhe Edward Said për erotikën e shtypjes racore dhe koloniale janë përjashtime të rëndësishme.) Duke filluar nga fundi i viteve 1970, Catharine MacKinnon kërkoi që ne të braktisnim pikëpamjen frojdiane të dëshirës seksuale si “një shtysë e lindur primare natyrore, e pakushtëzuar dhe parapolitike e ndarë përgjatë vijës gjinore biologjike” dhe të pranonim se seksi nën patriarkat është në thelb i dhunshëm; se ‘armiqësia dhe përbuzja ose tërheqja e pronarit ndaj skllavit, së bashku me frikën dhe cenueshmërinë ose tërheqja e skllavit ndaj pronarit’ janë emocionet e tij themelore. Për feministet radikale që ndanë pikëpamjen e MacKinnon-it, termat dhe përmbajtja e seksit janë të vendosur nga dominimi patriarkal – të cilat mishërohen dhe mirëmbahen nga pornografia. (Sipas fjalëve të Robin Morgan, ‘Pornografia është teoria, përdhunimi është praktika.’) [Për to] fakti që kishte gra që dukeshin të afta për të arritur kënaqësinë në këto kushte, ishte treguesi asaj se sa keq ishte situata. Për disa, zgjidhja qëndronte në vetëdisiplinimin e dëshirës, të artikuluar nga lezbianizmi politik. Por ndoshta edhe seksi lezbik nuk ofronte shpëtimin vendimtar: siç ka sugjeruar MacKinnon, seksi nën supremacinë mashkullore mund të jetë “aq i gjinizuar saqë mbartë me vete dominimin dhe nënshtrimin, pavarësisht nga gjinia e pjesëmarrësve”.
Disa feministe në vitet 1980 dhe 1990 kundërshtuan kritikën radikale të seksit të paraqitur nga MacKinnon dhe feministe të tjera anti-porno. Ato këmbëngulën në mundësinë e kënaqësisë së vërtetë seksuale nën patriarkat dhe rëndësinë e lejimit të lirisë së grave për ta ndjekur atë. MacKinnon përçmoi feministe të tilla ‘pro seksit’ për ngatërrimin e akomodimit me lirinë dhe për pranimin e idesë se “gratë kanë nevojë vetëm për një qirje të mirë”. Për të qenë të drejtë, kundërshtare/ët pro seks të MacKinnon-it nuk po argumentonin se gratë kishin nevojë për një qirje të mirë – edhe pse disa në mënyrë të pakëndshme pothuajse sugjeronin që MacKinnon-i në fakt e thoshte po atë. Në vend të kësaj, ato këmbëngulnin se gratë kishin të drejtë të bënin seks pa faj, duke përfshirë seksin heteroseksual, nëse e dëshironin atë. Në “Horizontet e epshit: A është Lëvizja e Grave pro-seksit?”, eseja që inauguroi feminizmin pozitiv ndaj seksit Ellen Willis parashtron argumentin bazë kundër kritikës MacKinnoniane të seksit: se ai jo vetëm që u mohonte grave të drejtën për kënaqësi seksuale por gjithashtu përforconte idenë ‘neo-viktoriane’ se burrat e dëshirojnë seksin ndërsa gratë thjesht e durojnë atë, funksioni kryesor shoqëror i së cilës, Willis tha se ishte të kufizonte autonominë e grave në zonat jashtë dhomës së gjumit (ose rrugicës). Feminizmi anti-pornografi, shkroi Willis, u kërkoi grave të pranojnë një epërsi të rreme morale si zëvendësim për kënaqësinë seksuale dhe të frenojnë lirinë seksuale të burrave si zëvendësim për pushtetin e vërtetë.
Që nga Willis, çështja e feminizmit pro-seks është mbështetur nga kthesa e feminizmit drejt teorisë së ndërthurjes. Të menduarit se si shtypja patriarkale ndikohet nga raca dhe klasa – patriarkati nuk shprehet në mënyrë uniforme dhe nuk mund të kuptohet në mënyrë të pavarur nga sistemet e tjera shtypëse – i ka bërë feministet të hezitojnë të prodhojnë politika universale, duke përfshirë këtu politika universale seksuale.
Kërkesat për qasje të barabartë në vendin e punës do të jenë më të kapshme për gratë e bardha, të klasës së mesme, të cilat janë detyruar të qëndrojnë në shtëpi, sesa për gratë e zeza dhe të klasës punëtore, të cilat gjithmonë janë kushtëzuar të punojnë përkrah burrave. Në mënyrë të ngjashme, vetë-objektifikimi seksual mund të nënkuptojë një gjë për një grua që, për shkak të bardhësisë së saj, konsiderohet tashmë si një paradigmë e bukurisë femërore por një gjë krejt tjetër për një grua me ngjyrë të zezë ose kafe ose një grua trans.
Kthimi drejt ndërthurjes i ka bërë gjithashtu feministet të mos jenë rehat kur mendojnë në termat e vetëdijes së rreme: kjo do të thotë, me idenë se gratë shpesh veprojnë kundër interesave të tyre, edhe kur e konsiderojnë veten duke bërë atë që donin të bënin. Gjëja e rëndësishme tani është t’i pranojmë gratë në atë se çka flasin. Nëse një grua thotë se i pëlqen të punojë në pornografi ose të paguhet për të bërë seks me burra ose të angazhohet në fantazi përdhunimi ose të veshë stileto – dhe madje që jo vetëm që i pëlqejnë këto gjëra, por i sheh ato si akte emancipuese, pjesë e praktikës së saj feministe – atëherë na kërkohet, si feministe, t’i besojmë asaj. Ky nuk është thjesht një qëndrim epistemik: që një grua që thotë diçka për përvojën e saj, na jep një arsye të fortë, nëse jo të pamohueshme, për ta menduar atë si të vërtetë. Është gjithashtu, ose ndoshta në radhë të parë, një qëndrim etik: një feminizëm që tregton shumë lirshëm me nocionet e vetë-mashtrimit është një feminizëm që rrezikon të dominojë subjektet që dëshiron t’i çlirojë.
Argumenti i ngritur nga Willis në ‘Horizontet e Epshit’ e ka dëshmuar deri më tani të jetë si më i qëndrueshmi. Që nga vitet 1980, përkrahja ka shkuar drejt një feminizmi që e kupton dëshirën në pjesën më të madhe si të dhënë – dëshira jote merr formën që merr – dhe që këmbëngul se të vepruarit sipas asaj dëshire kufizohet moralisht vetëm nga kufijtë e pëlqimit. Seksi nuk është më moralisht problematik ose joproblematik: ai është thjesht i dëshiruar ose i padëshiruar. Në këtë kuptim, normat e seksit janë si normat e shkëmbimit të lirë kapitalist. Ajo që ka rëndësi nuk është se si zhvillohet dinamika e ofertës dhe kërkesës – pse disa njerëz duhet të shesin punën e tyre ndërsa të tjerët e blejnë atë – por ajo se si blerësi/ja dhe shitësi/ja kanë rënë dakord për këtë shit – blerje. Megjithatë, do të ishte shumë e lehtë të thuhet se ideja pozitive mbi seksin tregon mbi kapjen e feminizmit nga liberalizmi. Breza të tërë të feministeve dhe aktivisteve/ëve gej dhe lezbike kanë luftuar fort për të çliruar seksin nga turpi, stigma, detyrimi, abuzimi dhe dhimbja e padëshiruar. Ka qenë thelbësore për këtë projekt të theksohet se ka kufijë për atë që mund të kuptohet për seksin nga jashtë, se aktet seksuale mund të kenë kuptime private që nuk mund të kuptohen nga një këndvështrim publik, se ka raste kur ne duhet ta besojmë se njdonjë rast tjetër i caktuar i seksit [jotipik] është në rregull, edhe kur nuk mund ta imagjinojmë se si mund të jetë. Kështu, feminizmi e gjenë veten jo vetëm duke vënë në pikëpyetje ndarjen liberale mes publikes dhe privates por edhe duke insistuar në të.
Megjithatë, do të ishte e pasinqertë të mos thuhet asgjë mbi ngjashmërinë, sado të paqëllimshme, midis feminizmit pozitiv ndaj seksit dhe liberalizmit në ngurrimin e tyre të përbashkët për të vë në pikëpytje atë se si formohen dëshirat tona. Feministet e valës së tretë dhe të katërt kanë të drejtë që thonë, për shembull, se puna e seksit është punë dhe se mund të jetë punë më e mirë se punët e pështira të cilat kryhen nga shumica e grave. Dhe ata kanë të drejtë kur thonë se punonjëset e seksit kanë nevojë për mbrojtje ligjore dhe materiale, mbrojtje dhe siguri, jo shpëtim apo rehabilitim. Por për të kuptuar se çfarë lloj pune është puna e seksit – se çfarë aktesh fizike dhe psikike po blihen dhe shiten dhe pse janë kryesisht gratë ato që e bëjnë atë dhe shumica dërrmuese burrat ata që paguajnë për të – me siguri duhet të themi diçka për formimin politik të dëshirës mashkullore. Dhe sigurisht që do të ketë gjëra të ngjashme për të thënë për format e tjera të punës së grave: mësimdhënien, infermierinë, kujdesin, përkujdesjen si nënë. Të thuash se puna e seksit është ‘vetëm punë’ do të thotë të harrosh se e gjithë puna – puna e burrave, puna e grave – nuk është kurrë vetëm punë: ajo është gjithashtu e gjinizuar.
Willis përfundon “Horizontet e Epshit” duke thënë se për të është “e pakontestueshme që partnerët me pëlqimin e tyre kanë të drejtë të jetësojnë prirjet e tyre seksuale dhe se moralizmi autoritar nuk ka vend” në feminizëm. E megjithatë, vazhdon ajo, “një lëvizje vërtet radikale duhet të shikojë … përtej të drejtës për të zgjedhur dhe të vazhdojë të fokusohet në çështjet themelore. Pse zgjedhim atë që zgjedhim? Çfarë do të zgjidhnim nëse do të kishim me të vërtetë mundësi zgjedhjeje?” Kjo është një kthesë e jashtëzakonshme nga ana e Willis që shpesh kalon pa u vënë re edhe nga ato/a që njohin vijat e luftërave seksuale. Pasi parashtroi çështjen etike për trajtimin e preferencave tona seksuale, çfarëdo qofshin ato, si pika fikse, të mbrojtura nga gjyqi moral, Willis na thotë se një feminizëm ‘vërtet radikal’ do të bënte pikërisht pyetjen që lindë në ‘moralizmin autoritar’: si do të dukeshin zgjedhjet seksuale të grave nëse nuk do të ishim thjesht duke ‘negociuar’ për to por vërtetë të lira? Dikush mund të ndiejë se Willis ka dhënë me njërën dorë dhe ka marrë me tjetrën. Por realisht ajo ka dhënë me të dyja. Këtu, na thotë ajo, është detyra e feminizmit: t’i trajtojë si aksiomatike zgjedhjet tona të lira seksuale, duke parë edhe pse, siç ka thënë gjithmonë MacKinnon, zgjedhje të tilla, nën patriarkat, rrallëherë janë të lira. Ajo që unë sugjeroj është se, në nxitimin tonë për të bërë të parën, feministet rrezikojnë të harrojnë të bëjnë të dytën.
Kur e shohim pëlqimin si kufizimin e vetëm për seksin e pranueshëm, ne shkojmë drejt një natyralizimi të preferencës seksuale, në të cilën fantazia e përdhunimit bëhet një fakt primordial dhe jo politik. Por jo vetëm fantazia e përdhunimit. Merreni parasysh se sa tërheqëse janë ‘laviret bjonde seksi’ dhe gratë e Azisë Lindore, krahas mostërheqjes ndaj grave të zeza dhe burrave aziatikë, fetishizimin dhe frikën nga seksualiteti mashkullor i zi, neverinë seksuale të shprehur ndaj trupave me aftësi të kufizuara, trans dhe trupave mbipeshë. Edhe këto janë fakte politike, të cilat një feminizëm i vërtetë ndërthurrës duhet të kërkojë që të merren seriozisht. Por vështrimi i pikëpamjes pozitive ndaj seksit i zhveshur nga thirrja e Willis për ambivalencë, kërcënon t’i neutralizojë këto fakte, duke i trajtuar ato si të dhëna para-politike. Me fjalë të tjera, vështrimi i pikëpamjes pozitive ndaj seksit rrezikon të mbulojë jo vetëm për mizogjininë por edhe për racizmin, diskriminimin në bazë të aftësisë, transfobinë dhe çdo sistem tjetër shtypës që hynë në dhomën e gjumit përmes mekanizmit, në dukje të padëmshëm, të ‘preferencës personale’.
‘Trupat e bukur në Grindr janë kryesisht meshkuj aziatikë që fshehin fytyrat e tyre”, thotë një mik i imi gej. Të nesërmen shoh në Facebook se Grindr ka nisur një serial online të quajtur ‘What the Flip?’ Në episodin e tij të parë tre minutësh, një djalë i bukur, me flokë blu nga Azia Lindore dhe një djalë i bardhë i rregulluar dhe i pashëm shkëmbejnë profilet e tyre Grindr. Rezultatet, ashtu siç mund të parashikohen, janë të zymta. Djali i bardhë, që tani përdor profilin e djalit aziatik, pothuajse se nuk kontaktohet nga të tjerët, dhe kur ai është nga ata burrat që prezantohen si ‘Mbretëreshat e Orizit’ dhe se ju pëlqejnë burrat aziatikë për shkak se janë ‘të mirë si pasiv’. Kur ai injoron mesazhet e tyre, ndaj tij vijnë mesazhe abuzive. Ndërkohë, djalit aziatik është i përmbytur me admirues. Duke folur për këtë më pas, djali i bardhë shpreh tronditjen e tij, djaloshi aziatik një tërheqje gazmore. “Nuk je filxhani i çajit për të gjithë por do të bëhesh i dikujt”, i thotë djaloshi i bardhë, me gjysëm zë, para se të përqafohen. Në episodin tjetër, një djal që i ngjason Ryan Gosling me trup të ushtruar ndërron profilet me një djalë mbipeshë me fytyrë të bukur. Në episodin e tretë, një djalë femëror ndërron profilet me një djalë maskulin. Rezultatet janë ashtu siç pritej.
Ironia e dukshme e ‘What the Flip?’ është se Grindr, për nga natyra e tij, inkurajon përdoruesit e tij që të ndajnë botën në ata që janë dhe ata që nuk janë objekte seksuale sipas treguesve të papërpunuar të identitetit – të mendojnë në terma seksualë të ‘asaj që nuk bën’ dhe ‘asaj që është e domosdoshme’. Duke vepruar kështu, Grindr thjesht thellon gropat diskriminuese përgjatë të cilave tashmë lëvizin dëshirat tona seksuale. Por takimet në internet – dhe veçanërisht ndërfaqet e abstraktuara të Tinder dhe Grindr, të cilat e promovojnë tërheqjen ndaj gjërave thelbësore: fytyra, gjatësia, pesha, mosha, raca, përshkrimeve interesante të vetës në profil – ndoshta ka marrë atë që është ana më e keqe e gjendjes aktuale të seksualitetit tonë dhe e ka institucionalizuar atë në ekranet tona.
Një presupozim i ‘What the Flip?’ është se ky është një problem i veçantë i komunitet gej: se komuniteti i meshkujve gej është shumë sipërfaqësor, shumë trup-fashist, shumë paragjykues. Burrat gejë në jetën time e thonë këtë lloj gjëje gjatë gjithë kohës; të gjithë ndihen keq për këtë, fajtorët dhe viktimat (shumica e shohin veten si të dyja këto). Edhe pse nuk jam e bindur për këtë. A mund të imagjinojmë aplikacionet për lidhje kryesisht të personave heteroseksual si OKCupid ose Tinder që të krijojnë një serial online që inkurajon ‘komunitetin’ heteroseksual të përballet me racizmin e tij seksual ose urrejtjen ndaj personave të trashë? Nëse kjo është një ide e pamundur dhe unë mendoj se është e pamundur dhe kjo jo sepse personat heteroseksualë nuk paragjykojnë trupa të caktuar ose nuk janë racistë seksualë. Kjo për shkak se njerëzit heteroseksualë – ose duhet të them, njerëzit e bardhë, cis heteroseksual – nuk e kanë zakon të mendojnë se ka ndonjë gjë të gabuar me mënyrën se si bëjnë seks. Në të kundërt, meshkujt gejë – madje edhe ata të bukurit, të bardhët, të pasurit, të aftë për punë – e dinë se me kë dhe si bëjmë seks është një çështje politike.
Sigurisht që ka rreziqe reale që lidhen me nënshtrimin e preferencave tona seksuale ndaj kontrollit politik. Ne duam që feminizmi të jetë në gjendje të vë në pikëpytje arsyet e dëshirës por pa gjykuar njerëzit përmes etiketimeve si ‘kurvë’, dikë që nuk bën seks për shkak të marres ose që vetë-privohet nga seksi pa u thënë grave se ato nuk e dinë vërtet atë që duan ose nuk mund të kënaqen me atë që bëjnë a duan në fakt, brenda kufijve të pëlqimit. Disa feministe mendojnë se kjo është e pamundur, se çdo hapje ndaj kritikës së dëshirave do të çojë në mënyrë të pashmangshme në moralizëm autoritar. (Ne mund të mendojmë për feministe të tilla si argumentin për një lloj ‘pozitiviteti seksual të frikës’, ashtu si Judith Shklar dikur argumentoi për një ‘liberalizëm të frikës’ – domethënë një liberalizëm i motivuar nga frika e alternativave autoritare. Por ekziston gjithashtu rreziku që dëshira ripolitizuese të inkurajojë një diskurs mbi të drejtat seksuale. Duke folur për njerëzit që janë padrejtësisht të margjinalizuar apo të përjashtuar seksualisht mund t’i hapim rrugën mendimit se këta njerëz kanë të drejtë për seks, një e drejtë që po shkelet nga ata që refuzojnë të bëjnë seks me ta. Kjo pikëpamje është e pështirë: askush nuk është i detyruar të bëjë seks me dikë tjetër. Edhe kjo është e padiskutueshme. Dhe kjo, sigurisht, është ajo që Elliot Rodger, sikurse uhtritë e incelëve të zemëruar që e festojnë atë si martir, refuzojnë të shohin. Në grupin tashmë të zhdukur Reddit, një postim i titulluar “Duhet të jetë e ligjshme që incelët të përdhunojnë gratë” shpjegoi se “Asnjë burrë i uritur nuk duhet të shkojë në burg për vjedhjen e ushqimit dhe asnjë burrë i uritur seksualisht nuk duhet të shkojë në burg për përdhunimin e një gruaje.” Kjo tregon për një paralele të rreme e të pështirë, e cila zbulon besimet e gabuara e të dhunshme që gjinden në zemër të patriarkatit. Disa burra janë të përjashtuar nga sfera seksuale për arsye të dyshimta politike – duke përfshirë, ndoshta, disa nga burrat e shtyrë të shfryjnë dëshpërimin e tyre në forume anonime – por në momentin që pakënaqësia e tyre shndërrohet në një tërbim ndaj grave që u ‘mohojnë’ seksin, në vend të sistemeve që formojnë dëshirën (të tyre dhe të të tjerëve), ata kalojnë në diçka moralisht të shëmtuar dhe konfuze.
Në esenë e saj “Burrat më shpjegojnë Lolitën”, Rebecca Solnit na kujton se “nuk mund të bësh seks me dikë nëse ai nuk dëshiron të bëjë seks me ty”, ashtu si “nuk mund të ndash sanduiçin e dikujt përveç nëse ata duan të ndajnë sanduiçin e tyre me ty.” Të mos kafshosh sanduiçin e dikujt nuk është “asnjë formë shtypjeje”, thotë Solnit. Por kjo analogji ndërlikon aq sa edhe sqaron. Supozoni se fëmija juaj erdhi në shtëpi nga shkolla fillore dhe iu tha se fëmijët e tjerë ndajnë sanduiçet e tyre me njëri-tjetrin por jo me të. Dhe supozoni më tej se fëmija juaj është me ngjyre kafe ose i shëndoshë ose me aftësi të kufizuara ose nuk flet shumë mirë anglisht dhe se ju dyshoni se kjo është arsyeja e përjashtimit të saj nga ndarja e sanduiçit. Papritur nuk duket e mjaftueshme të thuash se asnjë nga fëmijët e tjerë nuk është i detyruar të ndajë me fëmijën tuaj, sado e vërtetë të jetë kjo.
Seksi nuk është një sanduiç. Ndërsa fëmija juaj nuk dëshiron t’i ndahet senduiçi nga keqardhja – ashtu siç askush nuk dëshiron një qirje nga mëshira dhe sigurisht jo nga një racist apo një transfob – ne nuk do të mendonim se do të ishte shtypëse nëse mësuesi/ja do të inkurajonte nxënësit/et e tjerë/a të ndanin diçka me vajzën tuaj apo do të krijonin një politikë të barabartë të ndarjes. Por një shtet që do të bënte ndërhyrje analoge në preferencat dhe praktikat seksuale të qytetarëve/eve të tij – që do të na inkurajonte të ‘ndanim’ seksin në mënyrë të barabartë – ndoshta do të mendohej si jashtëzakonisht autoritar. (Socialisti utopist Charles Fourier propozoi një “minimum seksual” të garantuar, të ngjashëm me të ardhurat bazë të garantuara, për çdo burrë dhe grua, pavarësisht nga mosha apo dobësia; vetëm me eliminimin e privimit seksual, mendonte Fourier, marrëdhëniet romantike mund të ishin vërtet të lira. Ky shërbim social do të ofrohej nga një ‘fisnik i dashuruar’ i cili, tha Fourier, ‘di si t’ia nënshtrojë dashurinë diktateve të nderit’.) Sigurisht, ka rëndësi vetëm se si do të duken ato ndërhyrje: aktivistët/et për persona me aftësi të kufizuar, për shembull, prej kohësh kanë bërë thirrje për më shumë edukim seksual gjithëpërfshirës në shkolla dhe shumë do të mirëprisnin rregulloren që siguronte diversitet në reklama dhe media. Por të mendosh se masa të tilla do të mjaftonin për të ndryshuar dëshirat tona seksuale, për t’i çliruar ato tërësisht nga gracka e diskriminimit, është naive. Dhe ndërsa mund të kërkoni në mënyrë mjaft të arsyeshme që një grup fëmijësh të ndajnë sanduiçet e tyre në mënyrë gjithëpërfshirëse, thjesht nuk mund të bëni të njëjtën gjë me seksin. Ajo që funksionon në një rast nuk do të funksionojë në tjetrin. Seksi nuk është një sanduiç dhe nuk është si asgjë tjetër. Nuk ka asgjë tjetër kaq të ngjeshur me politikën dhe megjithatë kaq çështje e pacenueshme dhe personale. Për mirë ose për keq, ne duhet të gjejmë një mënyrë për ta pasur seksin sipas kushteve të veta.
Vështirësitë që jam duke diskutuar janë shfaqur rishtazi në mënyrën më të trazuar brenda feminizmit nga përvoja e grave trans. Gratë trans shpesh përballen me përjashtimin seksual nga gratë lezbike cis, të cilat në të njëjtën kohë pretendojnë se i marrin seriozisht si gra. Ky fenomen u emërua si “tavan pambuku” – “pambuk” si në të brendshme – nga aktorja dhe aktivistja transpornografike Drew DeVeaux. Fenomeni është i vërtetë por, siç kanë vënë re shumë gra trans, vetë fraza është për të ardhur keq. Ndërsa ‘tavani i qelqtë’ nënkupton shkeljen e të drejtës së gruas për të avancuar në bazë të punës së saj, ‘tavani i pambukut’ përshkruan mungesën e qasjes në atë që askush nuk është i detyruar të japë (edhe pse DeVeaux që atëherë ka pohuar se ‘pambuku ‘ i referohet të brendshmeve të gruas trans, jo të brendshmeve të lezbikeve cis që nuk dëshiron të bëjë seks me të). Megjithatë, thjeshtë t’i thuash një gruaje trans ose një gruaje me aftësi të kufizuara ose një burri aziatik, “Askush nuk e ka për detyrim të bëjë seks me ty”, do të thotë të mos trajtosh qëllimisht diçka thelbësore. Nuk ka të drejtë në seks dhe të gjithë kanë të drejtë të duan atë që duan por preferencat personale – pa kara, pa femërore, pa të trashët/at, pa zezakë/e, pa arabë/e, pa oriz – pa erëza, maskulinë për maskulinë – nuk janë kurrë vetëm qëndrime personale.
Në një artikull të kohëve të fundit për n+1, feministja dhe teoricientja trans Andrea Long Chu argumentoi se përvoja trans, ndryshe nga sa jemi mësuar të mendojmë për të, ‘shprehë jo të vërtetën e një identiteti por forcën e një dëshire’. Të qenurit trans, thotë ajo, nuk është ‘çështje e asaj se kush është, por e asaj që dëshiron’. Ajo vazhdon:
Une hyra në tranzicion për thashethemet dhe komplimentet, buzëkuqët dhe maskarat, për të qarë në kinema, për të qenë e dashura e dikujt, për të lënë të dashurin të paguante faturën ose të mbante çantat e mia, për shovinizmin dashamirës të punonjësve të bankave dhe punëtorëve teknikë, për intimitetin telefonik e miqësisë në distancë së dy femrave, për rregullimin e grimit në banjë, të rrethuar si Krishti nga një mëkatar nga çdo anë, për lodrat e seksit, për t’u ndjerë seksi, për t’i tërhequr butches****, për atë njohurinë e fshehtë se nga cili duhet të kisha kujdes, për Daisy Dukes, bikinet e sipërme dhe të gjitha fustanet, dhe, oh zot, për gjoksin. Por tani ju filloni ta shihni problemin me dëshirën: ne rrallë duam gjërat që duhet.
Kjo deklaratë, siç e di mirë Chu, kërcënon të forcojë argumentin e bërë nga feministët anti-trans: që gratë trans barazojnë dhe ngatërrojnë feminitetin me grackat e feminitetit tradicional, duke forcuar kështu dorën e patriarkatit. Përgjigja e Chu-së nuk është të këmbëngulë, siç bëjnë shumë gra trans, se të qenit trans ka të bëjë me identitetin dhe jo me dëshirën: të jesh tashmë një grua, në vend që të duash të bëhesh grua. (Sapo dikush pranon se gratë trans janë gra, ankesat për ‘feminitetin e tyre të tepruar’ – nuk dëgjohen aq shumë ankesa për ‘feminitetin e tepruar’ të grave cis- fillojnë të duken të neveritshme.) Në vend të kësaj, Chu këmbëngul se ‘asgjë e mirë nuk vjen nga dëshira sforcuese për t’u përshtatur me parimet politike,’ duke përfshirë dëshirën për vetë gjërat që janë simptomat e shtypjes së grave: Daisy Dukes, bikini dhe ‘shovinizmi dashamirës’. Ajo e konsideron këtë si “mësimin e vërtetë të lezbianizmit politik si një projekt i dështuar”. Ajo që na duhet, me fjalë të tjera, është të shfarosim plotësisht ambicien radikale feministe për të zhvilluar një kritikë politike të seksit.
Argumenti depërton në të dyja drejtimet. Nëse e gjithë dëshira duhet të jetë e imunizuar nga kritika politike, atëherë duhet të jenë edhe dëshirat që përjashtojnë dhe margjinalizojnë gratë trans: jo vetëm dëshirat erotike për disa lloje të trupit, por dëshira për të mos ndarë vetë feminitetin me llojet e ‘gabuara’ të grave. Dikotomia midis identitetit dhe dëshirës, siç sugjeron Chu, është padyshim e rreme; dhe në çdo rast të drejtat e njerëzve trans nuk duhet të mbështeten mbi të, më shumë se të drejtat e gejëve duhet të mbështeten në idenë se të qenurit gej është diçka e lindur dhe jo e zgjedhur (çështja se kush janë gejët më shumë se çfarë duan). Por një feminizëm që kundërshton plotësisht kritikën politike të dëshirës është një feminizëm që thotë pak për padrejtësitë e përjashtimit dhe mosnjohjes që vuajnë gratë që ndoshta kanë nevojë më së shumti për feminizëm.
Pytja, pra, është se si të qëndrojmë në vendin ambivalent ku ne pranojmë se askush nuk është i/e detyruar të dëshirojë dikë tjetër, se askush nuk ka të drejtë të jetë i/e dëshiruar por gjithashtu se kush dëshirohet apo jo është është pyetje politike, pyetje e cila zakonisht përgjigjet nga modele më të përgjithshme të dominimit dhe përjashtimit. Është e habitshme, edhe pse jo befasuese, që ndërsa burrat priren t’i përgjigjen margjinalizimit seksual me një ndjenjë të së drejtës ndaj trupit të grave, gratë që përjetojnë margjinalizim seksual zakonisht përgjigjen duke folur jo për të drejtën por për fuqizimin. Ose për aq sa flasin për të drejtën, është e drejta për respekt, jo për trupat e njerëzve të tjerë. Thënë kështu, lëvizjet radikale të vetë-dashurisë midis grave të zeza, të trasha dhe me aftësi të kufizuara na kërkojnë që t’i trajtojmë preferencat tona seksuale si më pak se të fiksuara. “E zeza është e bukur” dhe “E madhja është e bukur” nuk janë thjesht slogane fuqizimi por propozime për një rivlerësim të vlerave tona. Lindy West përshkruan duke studiuar fotografi të grave të trasha dhe duke pyetur veten se çfarë do të ishte të shihte këta trupa – trupa që më parë e mbushnin me turp dhe urrejtje ndaj vetvetes – si objektivisht të bukur. Kjo, thotë ajo, nuk është një çështje teorike por një çështje perceptimi: një mënyrë për të parë trupa të caktuar – të vetin dhe të të tjerëve – anash, duke ftuar dhe nxitur një ndryshim të plotë nga neveria në admirim. Pyetja që shtrohet nga lëvizjet radikale të vetëdashurisë nuk është nëse ka të drejtë për seks (nuk ka) por nëse ka një detyrë për të shpërfytyruar, sa më mirë të mundemi, dëshirat tona.
Për ta marrë seriozisht këtë pyetje, duhet të pranojmë se vetë ideja e preferencës fikse seksuale është politike dhe jo metafizike. Për sa i përket politikës së duhur, ne i trajtojmë preferencat e të tjerëve si të shenjta: me të drejtë jemi të kujdesshme/ëm të flasim për atë që njerëzit duan me të vërtetë ose çfarë do të donte një version i idealizuar i tyre. Në këtë mënyrë, ne e dimë, është autoritarizmi. Kjo është e vërtetë, mbi të gjitha, në seksin, ku thirrjet e dëshirave reale ose ideale janë përdorur prej kohësh si mbulesë për përdhunimin e grave dhe burrave gejë. Por fakti është se preferencat tona seksuale mund dhe ndryshojnë, ndonjëherë nën veprimin e vullnetit tonë – jo automatikisht por as në mënyrë të pamundur. Për më tepër, dëshira seksuale nuk përputhet gjithmonë me kuptimin tonë për të, siç mund të dëshmojnë breza burrash dhe grash gejë. Dëshira mund të befasojë, duke na çuar diku ku nuk e kishim imagjinuar se do të shkonim ndonjëherë ose drejt dikujt që nuk e kishim menduar kurrë se do ta dëshironim apo ta donim. Në rastet më të mira, rastet që ndoshta na ushqejnë shpresën, dëshirën tonë më të mirë, mund të bien në kundërshtim me atë që politika ka zgjedhur për ne dhe për vetën.
**Ky term i referohet hapësirave virtuale të cilat prmovojnë maskulinitetin, mizogjininë dhe urrejtje ndaj feminizmit
***vajzat e ëndrrave manic pixie: term i shpikur nga kritiku i filmit Nathan Robin, i referohet personazheve gra të cilat shpesh janë të çuditshme, me personalitete ‘interesante’ dhe shpëtojnë protagonistin burrë nga vetvetja. Ky term kritikohet si term tejet seksist.
****Ky term i referohet lezbikeve të cilat gjininë e tyre e performojnë me sjellje tipike burrërore
